Từ băng đảng PayPal đến đế chế đầu tư: Khám phá lịch sử phát triển của Founders Fund

Peter Thiel là một chiến lược gia nhạy bén. Ông có khả năng dự đoán tình hình xa và bố trí các quân cờ quan trọng một cách chính xác. Thiel di chuyển giữa các vòng tròn cốt lõi của tài chính, công nghệ và chính trị, hành động thận trọng nhưng bất ngờ. Ông thường biến mất bí ẩn trong vài tháng, rồi đột nhiên xuất hiện với những phát ngôn hoặc khoản đầu tư gây sốc. Những hành động có vẻ sai lầm này, theo thời gian, thường cho thấy tầm nhìn phi thường.

Founders Fund là trung tâm quyền lực và tài sản của Thiel. Kể từ khi thành lập vào năm 2005, nó đã phát triển từ một quỹ nhỏ quản lý 50 triệu USD thành một ông lớn ở Silicon Valley quản lý hàng tỷ tài sản. Hình ảnh của quỹ này khá gây tranh cãi, tương tự như "Đội quân kẻ xấu" vào đầu những năm 90.

Dữ liệu hiệu suất đã chứng minh sức mạnh của Founders Fund. Mặc dù quy mô tiếp tục mở rộng, nhưng việc đặt cược tập trung vào các dự án như SpaceX, Bitcoin, Palantir vẫn tạo ra những khoản lợi nhuận đáng kinh ngạc. Ba quỹ vào các năm 2007, 2010 và 2011 đã thiết lập kỷ lục về hiệu suất tốt nhất trong lịch sử đầu tư mạo hiểm với ba lần liên tiếp: lần lượt với vốn 227 triệu, 250 triệu và 625 triệu USD, đạt tổng lợi nhuận lần lượt là 26,5 lần, 15,2 lần và 15 lần.

Peter Thiel có sức hút đặc biệt. Việc tình cờ gặp gỡ ông thường khiến người ta mê mẩn: có người vì ông mà chuyển nhà, có người từ bỏ vị trí cao chỉ để đắm chìm trong tư tưởng của ông. Sức hấp dẫn của Thiel đến từ sự đa tài, có thể linh hoạt giữa các chủ đề khác nhau, diễn đạt một cách trôi chảy như một giáo sư.

Ken Howery và Luke Nosek đã bị Thiel thu hút từ trước khi đồng sáng lập Founders Fund vào năm 2004. Howery gia nhập tạp chí Stanford Review do Thiel sáng lập trong thời gian học cử nhân kinh tế tại Stanford. Sau một bữa tối kéo dài bốn giờ, Howery đã tâm sự với bạn gái: "Tôi có thể sẽ làm việc với người này suốt đời."

Nosek đã gặp Thiel thông qua dự án khởi nghiệp. Ở Nosek, Thiel đã phát hiện ra hình mẫu nhân tài lý tưởng: tài năng xuất sắc và độc lập, dám khám phá những kết luận mà người thường e ngại suy nghĩ. Sự mạnh mẽ của trí não, tự do trong tư tưởng và sự thờ ơ với các quy tắc xã hội này hoàn toàn phù hợp với giá trị của Thiel.

Giữa năm 1998, ba người sáng lập của Founders Fund lần đầu tiên gặp gỡ chính thức. Mặc dù còn bảy năm nữa mới thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm, nhưng sự hợp tác sâu sắc hơn đã ngay lập tức bắt đầu.

Founders Fund đến một mức độ nào đó là "cửa hàng trả thù" của Peter Thiel. Điều này xuất phát từ mối thù với Michael Moritz của Sequoia Capital. Là một huyền thoại đầu tư xuất thân từ nhà báo, Moritz nhiều lần trở thành chướng ngại vật trên con đường khởi nghiệp ban đầu của Thiel.

Mâu thuẫn giữa hai bên bắt đầu từ thời kỳ PayPal. Vào tháng 3 năm 2000, Thiel thúc đẩy vòng tài trợ C trị giá 100 triệu USD, dự đoán rằng nền kinh tế sắp xấu đi. Sự thật đã chứng minh tầm nhìn của ông: chỉ trong vài ngày, bong bóng Internet đã vỡ. Tuy nhiên, khi Thiel đề nghị chuyển khoản tài trợ sang quỹ đầu cơ của mình để bán khống thị trường, ông đã bị Moritz phản đối mạnh mẽ.

Cuối cùng hai bên đều tổn thương: Moritz đã ngăn chặn kế hoạch của Thiel, nhưng dự đoán của Thiel hoàn toàn chính xác. Sau khi thị trường sụp đổ, một nhà đầu tư thừa nhận: "Nếu lúc đó bán khống, lợi nhuận sẽ vượt qua toàn bộ doanh thu của PayPal." Xung đột này đã làm gia tăng sự không tin tưởng giữa hai bên, và cuộc chiến quyền lực sau vài tháng đã khiến mối quan hệ hoàn toàn tan vỡ.

Vụ mua lại PayPal đã khiến Thiel và các thành viên "băng nhóm" của ông trở nên giàu có, đồng thời cũng làm tăng thành tích đầu tư của Moritz. Nếu hai người có tính cách khác nhau, có lẽ thời gian có thể xóa nhòa thù hận, nhưng thực tế là đây chỉ là khởi đầu của một cuộc chiến trường kỳ.

Ngay cả trong thời gian làm việc tại PayPal, Thiel và Howery vẫn tiếp tục quản lý Thiel Capital International. Họ sử dụng đêm và cuối tuần để duy trì hoạt động của quỹ, hoàn thành trung bình 2-3 giao dịch mỗi năm. Khoản lợi nhuận 60 triệu đô la từ vụ mua lại PayPal đã càng thổi bùng tham vọng đầu tư của Thiel. Ông đồng thời theo đuổi thành công đầu tư vĩ mô, thực hành đầu tư mạo hiểm có hệ thống và thành lập công ty mới.

Clarium Capital trở thành phương tiện cốt lõi cho tham vọng của Thiel. Quỹ đầu tư phòng hộ vĩ mô này đã tăng quy mô tài sản từ 10 triệu USD lên 1.1 tỷ USD chỉ trong ba năm. Năm 2003, quỹ đã kiếm lợi nhuận 65.6% từ việc bán khống đồng USD, và năm 2005 lại ghi nhận tỷ suất lợi nhuận 57.1%.

Trong khi đó, Thiel và Howery bắt đầu lên kế hoạch để hệ thống hóa các khoản đầu tư thiên thần rải rác thành quỹ đầu tư mạo hiểm chuyên nghiệp. Sau khi xem xét danh mục đầu tư, họ phát hiện ra tỷ suất sinh lợi nội bộ cao tới 60%-70%, điều này đã kích thích tham vọng của họ. Sau hai năm chuẩn bị, vào năm 2004, Howery bắt đầu huy động vốn, quỹ ban đầu có quy mô 50 triệu USD dự kiến sẽ được đặt tên là Clarium Ventures.

Mặc dù có sự hỗ trợ từ đội ngũ sáng lập PayPal, việc huy động vốn vẫn vô cùng khó khăn. Các LP tổ chức có rất ít sự quan tâm đến quỹ quy mô nhỏ như vậy. Cuối cùng chỉ huy động được 12 triệu USD vốn bên ngoài. Thiel, người muốn khởi động nhanh chóng, đã quyết định tự bỏ ra 38 triệu USD để lấp đầy khoảng trống.

Quỹ Clarium Ventures (sau được đổi tên thành Founders Fund) vào năm 2004 đã vô tình trở thành quỹ đầu tư tốt nhất ở Silicon Valley, nhờ vào hai khoản đầu tư cá nhân trước khi Thiel huy động vốn: Palantir và Facebook. Palantir đã áp dụng công nghệ chống gian lận của PayPal để giúp người dùng đạt được cái nhìn dữ liệu xuyên lĩnh vực. Mặc dù gặp khó khăn trong việc huy động vốn, Palantir lại được sở đầu tư của CIA yêu thích.

Nguồn vốn đầu tư của Facebook đến từ sự giới thiệu của Reid Hoffman. Thiel đã đầu tư 500.000 USD dưới hình thức trái phiếu chuyển đổi, quyết định thận trọng này cuối cùng mang lại lợi nhuận cá nhân hơn 1 tỷ USD. Mặc dù Founders Fund không tham gia vào vòng đầu tư đầu tiên, nhưng sau đó đã đầu tư tổng cộng 8 triệu USD, cuối cùng tạo ra lợi nhuận 365 triệu USD cho LP (46,6 lần).

Sean Parker đóng vai trò quan trọng trong việc tài trợ sớm cho Facebook. Sau khi bị buộc phải rời Facebook vào tháng 8 năm 2005 do sự kiện, ông gia nhập Founders Fund với tư cách là đối tác chính. Ý tưởng cốt lõi của quỹ là "không bao giờ đuổi founders", điều này là một điều cách mạng vào thời điểm đó. Thiel tin tưởng vào giá trị thiên tài của "cá nhân có chủ quyền", cho rằng việc ràng buộc những người phá vỡ quy tắc không chỉ là một sai lầm kinh tế mà còn là sự phá hoại văn minh.

Năm 2006, Founders Fund tiếp tục huy động vốn, mục tiêu từ 120-150 triệu USD. Hành động này rõ ràng đã làm Moritz tức giận. Theo hồi tưởng, tại hội nghị hàng năm của Sequoia xuất hiện cảnh báo "tránh xa Founders Fund", thậm chí đe dọa LP rằng nếu đầu tư sẽ vĩnh viễn mất quyền truy cập vào Sequoia. Điều này lại thúc đẩy việc huy động vốn của Founders Fund, cuối cùng đã thành công huy động được 227 triệu USD.

Với những thành công ban đầu từ các khoản đầu tư sớm, triết lý đầu tư độc đáo của Founders Fund bắt đầu thể hiện sức mạnh. Đội ngũ cốt lõi có khả năng bổ sung cho nhau: Thiel tập trung vào xu hướng vĩ mô và định giá, Nosek kết hợp giữa sáng tạo và phân tích, Howery chú trọng vào đánh giá đội ngũ và mô hình tài chính, còn Parker thì thành thạo trong logic sản phẩm internet.

Năm 2008, Thiel đã quay trở lại tập trung vào lĩnh vực công nghệ cứng. Điều này dẫn đến việc bỏ lỡ các ông lớn xã hội như Twitter, Pinterest, nhưng mang lại cơ hội đầu tư vào SpaceX. Mặc dù vào thời điểm đó, SpaceX đã trải qua ba lần phóng thất bại và quỹ gần như cạn kiệt, Founders Fund vẫn tham gia với 20 triệu USD, định giá 315 triệu USD. Khoản đầu tư này đã chứng minh là rất khôn ngoan: tính đến tháng 12 năm 2024, giá trị nắm giữ này đã đạt 18,2 tỷ USD, mang lại lợi nhuận 27,1 lần.